بررسی سبک یونیسکس : استایل فراتر از جنسیت
چرا رنگ صورتی رنگی زنانه است؟ لباس زنانه چه ویژگیهایی دارد؟ لباس مردانه چه طور؟ مرز میان این ویژگیها کجاست و آیا نیازی به وجود این مرزها هست؟ یونیسکس با معنای لغوی “تکجنسی” ، ”میانجنسی” یا ”فراجنسی” در صنعت مد و فشن اشاره به محصولاتی دارد که برای استفادهی هر دو جنس مؤنث و مذکر تولید میشوند. اما این روز ها واژه یوینسکس از آنچه گفته شد، معنای قوی تر و مهم تری یافته است. امروزه می توانیم در مورد سبک پوشش و یا استایل یونیسکس نیز صحبت کنیم. بله یونیسکس نه فقط یک ویژگی، بلکه به یک سبک مشخص با المان هایی تعریف شده در آمده که در مطلب امروز با هم تاریخچه پر فراز و نشیب یونیسکس و روند شکلگیری و تکامل استایل یونیسکس را از ابتدای آن تا زمان کنونی، بررسی خواهیم کرد. با پارچی همراه باشید.
واژه شناسی
اصطلاح یونیسکس از دو بخش تشکیل شده که در بخش اول، هم میتوان یونی را از ریشهی لاتین کلمهی unus به معنای “یک” دانست، هم میتوان آن را خلاصه شدهی کلماتی مانند United به معنای همبسته و متحد و یا Universal به معنای همگانی و جهانی در نظر گرفت. بخش دوم نیز به معنای جنس بوده و به مذکر یا مؤنث بودن اشاره دارد.
یونیسکس استایل چیست؟
جدا کردن پوشش مردان و زنان توسط جامعه از کودکی، با تعریف رنگی مانند صورتی و پوششی مانند دامن برای دخترها و از سویی دیگر رنگی مانند سبز و پوششی مانند شلوار برای پسرها آغاز میشود. امروزه نیز عموما طراحان لباس، مطابق با مردسالاری حاکم بر جهان، مردان را به عنوان مشاهده کنندهی زنان و زنان را به عنوان مشاهده شوندگان توسط مردان فرض میکنند. در نتیجه لباس زنان به گونهای طراحی میشود که هرچه بیشتر بدن آنها را به نمایش بگذارد. همچنین رنگهای استفاده شده در لباس زنان رنگهای روشن و جلب توجه کننده انتخاب میشود.
از سویی دیگر لباس مردان با کمترین توجه به نگاه زن، ساده، پوشیده، راحت و با رنگهای تیره طراحی میشود. (البته همیشه اینگونه نیست و این صرفا بیان یک نرم جهانی و نقد یک دیدگاه جهان شمول است). آنچه اهمیت دارد این است که طراحان لباس یونیسکس، همه ی این سنتها را می شکنند و ارتباط میان لباس و جنس فرد را بازتعریف میکنند. برای همین است که به واژه فراجنسیتی می رسیم. این استایل بر اساس تعریف هایی که از گذشته تاکنون درمورد باید ها و نباید های زنانه و مردانگی در سبک پوشش گفته شده، طراحی نمی شود. بلکه به کمک اشتراکات زن و مرد، استایلی فراتر از جنسیت می سازد.
تاریخچه یونیسکس
اولین گامهای پوشش فراجنسی از اواسط قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم با موج اول فمینیسم (برابریخواهی زنان) آغاز شد. آنها که به دنبال به دست آوردن حق رای برای زنان و دیگر حقوق برابر با مردان بودند لباسهای زنانهی عصر ویکتوریا را زیر سوال برده و لباسهایی کاربردیتر، سادهتر، راحتتر و به طور خلاصه نزدیکتر به الگوی مردانه انتخاب کردند.
الیزابت اسمیث میلر عموما به عنوان اولین زنی شناخته میشود که در آن روزها، برای نشان دادن برابری میان زنان و مردان و در دفاع از حق رای برای زنان، شلوار را جایگزین دامنهای بلند و سنگین عصر خود کرد.
استفاده از الگوی مردانه برای طراحی لباس زنانه به جایی میرسد که در ۱۹۳۰ استفاده از اپل و کمر باریک در طراحی لباسهای زنانه فیگوری مردانه را تداعی می کند. این پوشش که زمانی ساختارشکنانه محسوب میشد در دههی شصت میلادی برای خودش یک مد روز بود!
از دست ندهید: سبک پسرانه برای دختر ها؛ نگاهی به استایل تامبوی
اما اوج جریان یونیسکس از حدود ۱۹۶۰ با برخاستن هیپیها در آمریکا و جنبش مدها (The Modes) و راکرها (The Rockers) ملقب به جریان یوثکوِیک (Youthquake) در انگلستان آغاز شد و در۱۹۷۰ ظهور استایلهایی همانند پانک استایل این مسیر را ادامه داد.
(از دست ندهید: مد در برابر مد؛ هیپی ها)
آنها تا حدود زیادی به پوششی واحد برای مرد و زن رسیدند. پوششی که هویتِ خودِ استایل را به کلیشههای مردانگی یا زنانگی ترجیح میداد. همچنین برای رسیدن به هدف برابری مرد و زن، از مسیر گلچین کردن اشتراکاتشان، به جای مردانه کردن استایل زنان، استفاده کردند.
همچنین آرتیستهای تاثیرگذاری مانند دیوید بویی، آلیس کوپر، فردی مرکوری و کرت کوبین (خواننده گروه نیروانا) با به نمایش گذاشتن تصویری زنانه از خودشان به این جریان فرهنگی دامن زدند.
چطور استایل یونیسکس داشته باشیم؟
حال که نزدیک به دو دهه از قرن ۲۱ میگذرد، با تغییر سبک زندگی و هرچه بیشتر نزدیک شدن نقشی که مردان و زنان در جامعه ایفا میکنند، پوشش مردان و زنان نیز به یکدیگر نزدیک شده است. امروزه پوشیدن شلوار برای بانوان بدیهی به نظر میرسد، رنگهای استفاده شده در لباس آقایان بسیار تنوع یافته و بسیاری تیشرتها، بلوزها و کفشها تفکیک جنسی نمیشوند.
به سادگی میتوان با یک تیشرت سادهی سفید، شلوار جین و کتانی به یک استایل یونیسکس رسید. همچنین در فصلهای سرد پلیورهای راه راه، سوییشرت یا هودی ساده، تک کتهای بلند با رنگ سورمهای و یا ژاکتهای چرمی به رنگ سیاه، هم برای آقایان هم برای بانوان قابل استفاده است.
مد به سبک یونیسکس
در فوریهی ۲۰۱۸ شورای طراحان فشن آمریکا (CFDA) یونیسکس را یکی دستهبندیهای هفتهی فشن نیویورک (NYFW) قرار داد. این امر یکی از شواهد پررنگ شدن این استایل در دنیای فشن است. بهتر می دانید که زمانی یونیسکس تنها به اجناسی اطلاق می شد که هم مردانه هستند و هم زنانه. اما آنچه این روز ها در جریان است، سرنوشتی ارزشمندتر از تنها یک دسته بندی برای یونیسکس و استایل آن در نظر گرفته شده. از سال 2018 تاکنون، یونیسکس به عنوان یک سبک مشخص، یک استایل با هویتی آشکار شناخته می شود و باید دید که طراحان و بزرگان دنیای مد چگونه این سبک را ادامه خواهند داد.
در پایان مطلب امروز پارچی، لازم می دانیم، به تعدادی از زیباترین آثار طراحان و برند های بزرگ، در این سبک، نگاهی داشته باشیم:
Yves Saint Laurent طراح لباس فرانسوی به همراه همسرش
چند اثر از Rad Hourani
اثری از Peter Petrov
وقتی یک انسان را میبینید، اولین دستهبندی که انجام میدهید آن است که “او مرد است یا زن؟”و شما به این تقسیمبندی قاطع و مطمئن خو کردهاید.
زیگموند فروید